Zarflar Konu Anlatımı

Zarf-Belirteç Nedir?

Zarflar bir başka deyişle belirteçler; fiillerin, fiilimsilerin, sıfatların ve zarfların durumlarını belirten, yapılan şeylerin zamanını gösteren, gidilen yeri-yönü belirten, onların miktarını açıklayan, bunların soru biçiminde de sorulmasını sağlayan sözcüklerdir. Zarflar; durum zarfları, zaman zarfları, azlık-çokluk, miktar zarfları, yer yön zarfları ve soru zarfları olarak beşe ayrılırlar. Belli başlı özellikleri vardır.  İlk olarak zarflar, yalnız başına kullanıldıklarında isim anlamı taşırlar ve isimlerin çekim eklerini almazlar. İsim cümleleri içerisinde sıfat görevini üstlenirler. Bir başka deyişle; yüklem eğer isimse, zarf şeklinde kullanılan kelimeler sıfattır. Belirteçler, fiilimsi ve sıfatları da belirtirler.

• Yavaş (durum zarfı)

Fiile ve fiilimsiye yönelen “nasıl, neden, niçin, niye” sorusuna cevap verir.

• Çok acıktım. (miktar zarfı)

Fiile ve fiilimsiye yönelen “ne kadar” sorusuna cevap verir.

• Yarın uğrarım. (zaman zarfı)

Fiile ve fiilimsiye yönelen “ne zaman” sorusuna cevap verir.

• Yukarı çıktım. (yer-yön zarfı)

Fiile ve fiilimsiye yönelen “nereye” sorusuna cevap verir.

• Nasıl gideceksin? (soru zarfı)

“Nasıl, niçin, neden, niye, ne, ne zaman, ne kadar” vb. sözcükler soru zarfları olarak geçmektedir.

Durum Zarfları

Fiil veya fiilimsilerin “nasıl yapıldığını” belirten zarflara denir.

• Karşıdan yüzerek gelmiş.
• Seni asla bırakmaz.
• Çocukça hareket etmemelisin.
• Bu olay böyle gelmiş, böyle
• Emeğinin karşılığını mutlaka alacaksın.

Durum zarfları, niteleme sıfatlarından farklıdır ve karıştırılmamalıdır.

• Büyük olaylar küçük şeylerin birikmesiyle ortaya çıkar. (niteleme sıfatı)
• Büyük düşünürsen küçük şeylere takılmazsın. (durum zarfı)

Yer-Yön Zarfları

Fiil veya fiilimsileri, yer-yön bakımından belirten zarflara denir.  Ek olmaksızın kullanılan yer-yön zarfları sınırlıdırlar. Bu zarflar: “İçeri, dışarı, aşağı, yukarı, ileri, geri, öte, beri” en sık kullanılan zarflardır. Fiillere ve fiilimsilere sorulan “nereye” sorusuna cevap verirler.

Cümlede mutlaka fiili veya fiilimsiyi yön bakımından belirtmesi gerekir.

• Evin penceresinden dışarı baktım.
• İki saat dolaştıktan sonra geri gelmiş.

Yer-yön zarflarında bilinmesi gereken en önemli nokta isim çekim eklerinden herhangi birini alan yer-yön zarfının zarf olmaktan çıkması ve isim olmasıdır.

• Hızlıca yukarı çıktık. (yer-yön zarfı)
• Hızlıca yukarıya çıktık. (isim-dolaylı tümleç)
• Onunla yukarıyı (isim-belirtili nesne)

Zaman Zarfları

Fiil veya fiilimsilerin manasını zaman bakımından belirten zarflara denir.  “Ne zaman?” sorusunun yanıtıdır.

• Keşke bunları bana daha önce anlatsaydın.

“Ne zaman” anlatsaydın sorusunun cevabı “daha önce” zaman zarfıdır.

• Bu akşam onunla sinemaya gideceğim.

“Ne zaman sinemaya gideceksin?” sorusunun cevabı “bu akşam” zaman zarfıdır.

• Yarın bu işin biteceğini düşünüyorum.

“Ne zaman işin biteceği düşünülüyor?” sorusunun cevabı “yarın” zaman zarfıdır.

Miktar (Ölçü-Azlık ve Çokluk) Zarfları

Fiil veya fiilimsileri, sıfatlar ya da zarfları ölçü-miktar bakımından sınırlandıran zarflara denir.  “Ne kadar?” sorusunun yanıtıdır. “Az, azıcık, çok, daha çok, çokça, kadar, bu kadar, biraz, oldukça, pek, pek çok, en, en çok, fazla, epeyce, denli” vs. kelimeleri en çok kullanılan miktar zarfları olarak geçer.

• Tatilde fazla güneşlendim sanırım. (fiil)
• Çok bilen insanlara kuşkuyla yaklaşırım. (fiilimsi)
• En güzel zamanlarımı boşa harcadım. (sıfat)
• Daha çok çalışıyor bugünlerde. (zarf)

Miktar belirten bazı kelimeler cümlenin içinde zaman bağlamında da kullanılabilir. Örnek verilecek olursa;

• Bizim memlekete daha-henüz kar yağmadı. (Zaman zarfı)
• Kitaplardan daha çok şey öğreneceğim kesin. (“Ne kadar çok?” sorusuna cevap verilmiştir. Miktar zarfı olarak geçer.)

Soru Zarfları

Fiil veya fiilimsileri, soru yöntemiyle gösteren kelimelere denir.

• Ne zaman başlayacak bu yeni iş hayatı?
• Neden böyle düşmanca davranıyorsunuz ona?
• Okulun bitmesine ne kadar kaldı?

“Ne” sorusu cümle içinde sıfat ve zamir şeklinde kullanıldığı gibi, zarf şeklinde de kullanılabilir.

• Bana doğum günümde ne alacaksın? (zamir)
• Hiçbir şey bilmiyormuş gibi ne susuyorsunuz? (zarf)
• Uzmanla ne konuda konuşacaksın? (sıfat)