Zamir (Adıl) Nedir?

Zamirler; ismin yerini alabilen, isim olarak kullanılabilen ve ismin niteliklerini gösteren eklere ve sözcüklere denir.

• Mehmet’ten

Ondan duydum.

• Defteri yazdın mı?

Bunu yazdın mı?

• Öğretmenler içeri girdi

Herkes içeri girdi.

Yukarıda verilmiş olan örneklerde “o”, “bu”, “herkes” zamirleri; isimlerin yani “Mehmet”, “defter”, “öğretmen” kelimelerinin yerini almıştır.

Kişi Zamirleri

Kişi zamirleri; kişilerin adları yerine kullanılabilen “ben”, “sen”, “o”, “biz”, “siz”, “onlar” sözcüklerini içerir. Buna ilaveten “kendi” sözcüğü de kullanılabilir. “Kendi” sözcüğünün diğer adı “Dönüşlülük Zamiri” olarak geçer. Bu şekilde de sıklıkla ifade edildiği görülür.

Kişi Zamir Örnekleri

• Bu kitaplar da sizin olsun, bende şimdilik okuyacağım başka kitaplar var.
• Herkes senin gibi marifetli değil.
• Dün akşam okuduğum şiiri ben sana önceden yazıp göndermiştim.
• Arabayı eve kadar kendi kullanmış.

“O” kelimesi insan dışı varlıkların yerine kullanıldığında “işaret zamiri” olarak geçer.

• O, bu sınavı eninde sonunda kazanacak. (Kişi zamiri olarak kullanılmış. Kişinin adı yerine geçmiş.)
• O, temizlenip rafta yerini aldı. (İşaret zamiri olarak kullanılmış. Bir nesneyi belirtiyor.)

“O” kişi zamiri bir ismi nitelediğinde işaret sıfatı olan kelimelerle karıştırılmamalıdır.

• O kadın, bana daha önceden bir şeyler anlatmıştı. (İşaret sıfatı olarak kullanılmış. İsmin önüne gelmiştir.)
• O, bana daha önceden bir şeyler anlatmıştı. (Kişi zamiri olarak kullanılmış. Bir kişinin adı yerine geçmiştir.)

İşaret Zamirleri

İşaret zamirleri, isimleri gösteren “bu”, “şu”, “o” ve bunların çoğul halleri olan “bunlar”, “şunlar”, “onlar” kelimeleridir.

İşaret Zamir Örnekleri

• Bu çok güzel bir haber, çok sevindim.
• Bunu bir de bir bilene danışalım, kendimiz karar vermeyelim.
• Onlar evdeki eşyaları düzenlemek için dolaplar ve raflar yaptırmışlar.
• Şu, çok hoş bir çanta, acaba ne kadardır?

“Öteki”, “beriki”, “böyle”, “şöyle”, “öyle” kelimeleri de “işaret zamiri” olabilirler.

• Böylesi, daha önce hiç duyulmamış bir şey.
• Beriki de çok güzel duruyor, onu da alalım.
• Öteki, her şeyi anlatıp rahatladı.

Belgisiz Zamirler (Belirsizlik Zamirleri)

Belgisiz zamirler diğer adıyla belirsizlik zamirleri; isimlerin yerine kullanıldıkları halde hangi ismin yerine kullanıldıkları tam olarak belli olmayan zamirleri ifade eder. “Kimisi, kimileri, kimi, biri, birisi, birileri, birkaçı, bazısı, bazıları, çoğu, birçoğu, pek çoğu, birçokları, başkası, birazı, fazlası, bir kısmı, hepsi, kimse, tümü, herkes, hepimiz…” bu örneklerden bazılarıdır.

Belgisiz Zamir Örnekleri

• Kimsenin lafını dinlemiyor, yalnızca kendi bildiğini okuyorsun.
• Sıkıntıların çoğu gitti, azı kaldı; sabırlı ve sakin olanlar kazanır.
• Birçoğu, yarın yanıma gelecek, her şeyi anlatacağım.
• İnsanların pek çoğu her şeyin fiyatını biliyor ama değerini bilmiyor.
• Her biri ayrı bir şey söylüyor, kafam allak bullak oldu.
• Hepsine benden selam söyle, onları da yakın zamanda beklerim.
• Kimi güzellik derdinde, kimi zekâ peşinde.
• Başkalarını değil, artık kendini düşünmenin zamanı geldi.

Kişi ve işaret zamirleri bazen de ikileme oluşturacak şekilde kullanılırlar.

• Onun bunun aklıyla hareket edersen sonun böyle olur işte.
• Seni beni kim dinliyor takılma, kendini yorma.

Soru Zamirleri

Soru zamirleri, isimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir.

Soru Zamir Örnekleri

• Bu güzel elbiseleri sana kim hediye etti?
• Bu çocuk sabah akşam senden ne bekliyor?
• Dün akşam nereye gidiyordunuz?
• Hangisini daha çok sevdin?
• Sokakta kime rastladım biliyor musun?
• Nereden gelmiş nereye gidiyoruz?

İlgi Zamiri (Aitlik Eki)

İlgi zamiri, ek halinde olup söylenmeyen veya cümlede daha önce söylenmiş bir kelimenin yerini alan “-ki” zamiridir.

• Ali’nin puanına kıyasla Ayşe’ninki daha az. (“Ayşe’ninki” sözcüğü “Ayşe’nin puanı” yerine kullanılmıştır.)
• Fatma’nın evi seninkinden daha geniş. (“seninki” sözcüğü “senin evin” yerine kullanılmıştır.